Μικροχειρουργική

ΜΙΚΡΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ

(MICROSURGERY)

YOUR HANDS WILL ONLY ACHIEVE WHAT YOUR EYES CAN SEE!

(Τα χέρια σου μπορούν να κάνουν μόνο, ότι βλέπουν τα μάτια σου!)

Η κατασκευή και χρήση συσκευών μεγέθυνσης της όρασης για την παρατήρηση του ουρανού και τη ναυσιπλοΐα, έχει επιτευχθεί εδώ και χιλιετίες. Η πρώτη όμως εφαρμογή στην ιατρική έγινε από τον Anton van Leeuwenhoek (1632-1723), που κατασκεύασε το πρώτο μικροσκόπιο για εργαστηριακούς ελέγχους. Η πρώτη χρήση για χειρουργικούς σκοπούς έγινε από τους Σουηδούς Ωτορινολαρυγγολόγους και Νευροχειρουργούς, Nylen, Holmgre και Hinselman, τη δεκατία του ΄30, του 20ου αιώνα. Η επανάσταση έγινε το 1953, από τον Γερμανό μηχανικό Karl Zeiss, με την κατασκευή του πρώτου χειρουργικού μικροσκοπίου OPMI 1 (Operative Microscope 1).

Ο όρος Μικροχειρουργική (Μicrosurgery), γεννήθηκε το 1960 από τους J.Jacobson, D.Miller και E.Suarez, που επέτυχαν αναστόμωση αγγείου διαμέτρου 1 mm και σημαίνει την εκτέλεση χειρουργικών επεμβάσεων υπό τη μεγέθυνση χειρουργικού μικροσκοπίου. Είναι δηλαδή τεχνική και όχι ειδικότητα, όπως από πολλούς θεωρείται. Απαραίτητη προϋπόθεση της χειρουργικής αυτής πρακτικής είναι η χρήση μικρο – εργαλείων και μικρο – ραμμάτων. Τα μικρο – εργαλεία είναι εξέλιξη των εργαλείων των ωρολογοποιών και κοσμηματοποιών, καθώς το μικρό τους μέγεθος επέτρεπε τη χρήση τους κάτω από τη μεγέθυνση του μικροσκοπίου. Τα μικρο – ράμματα σε διαστάσεις 8/0, 9/0, 10/0 και 11/0, συχνά δεν είναι ορατά δια γυμνού οφθαλμού. Έτσι, Μικροχειρουργική είναι η τεχνική που χρησιμοποιεί τα 3 «Μ»: Μικροσκόπιο – Μικροεργαλεία – Μικροράμματα. Με τη χρήση όλων αυτών των μέσων της σύγχρονης τεχνολογίας, είναι δυνατόν να αναγνωρίσουμε και να χειριστούμε χειρουργικά ιστούς που το απλό μάτι δεν βλέπει.

Στην Χειρουργική του Άνω Άκρου και γενικότερα στη αποκατάσταση του μυοσκελετικού συστήματος, η Μικροχειρουργική χρησιμοποιήθηκε στη χειρουργική των μικρών αγγείων και των νεύρων, από Ορθοπαιδικούς και Πλαστικούς Χειρουργούς. Η πρώτη εφαρμογή της, ήταν η συγκόλληση ακρωτηριασμένων δακτύλων. Το 1965, οι Κomatsu και Tamai στην Ιαπωνία, επέτυχαν την πρώτη συγκόλληση ακρωτηριασμένου δακτύλου σε έναν ασθενή 28 ετών και το 1967 ο Yang στη Κίνα έκανε τη πρώτη πετυχημένη μεταφορά δακτύλου από το πόδι στο χέρι.

Στη χειρουργική των περιφερικών νεύρων, ο Γάλλος Michon το 1964, εφάρμοσε τη Μικροχειρουργική στην αποκατάσταση τραυματισμένου νευρικού ιστού και ο Αυστριακός Millesi, το 1965, χρησιμοποίησε πρώτος τα νευρικά μοσχεύματα για τη γεφύρωση νευρικών ελλειμμάτων.

Άλλη εφαρμογή της Μικροχειρουργικής στην Ορθοπαιδική και στη Πλαστική Χειρουργική είναι η ελεύθερη μεταφορά ιστών, η λήψη δηλαδή ενός τμήματος δέρματος, ή μυός από ένα σημείο του σώματος και η μεταφορά του σε άλλο σημείο. Απαραίτητη προϋπόθεση για τη μεταφορά αυτή είναι η αναστόμωση των αγγείων (αρτηρία και φλέβα) που εξασφαλίζουν την αγγείωση του μεταφερόμενου ιστού. Ο Harii το 1972 και οι Daniel και Taylor το 1973, δημοσίευσαν, τη πρώτη ελεύθερη μεταφορά ιστού.

Το τελευταίο επίτευγμα της Μικροχειρουργικής είναι η μεταμόσχευση χεριού, που εφαρμόστηκε πρώτα το 1998, στη Γαλλική Λυών, από τον Dubernard και τους συνεργάτες του, για να εξελιχθεί στη ταυτόχρονη μεταμόσχευση δύο χεριών, από τους Biemer και Hoehnke στη Γερμανία το 2008.

Στην Ελλάδα, πατέρας της Μικροχειρουργικής είναι ο καθηγητής της Ορθοπαιδικής Παναγιώτης Ν. Σουκάκος, που πρώτος εφάρμοσε την μέθοδο την δεκαετία του ΄70, και επέτυχε τη πρώτη συγκόλληση δακτύλου το 1979. Το 1985 δημιουργήθηκε στο νοσοκομείο Ατυχημάτων ΚΑΤ η πρώτη (και μοναδική μέχρι σήμερα) κλινική Χειρουργικής Χεριού – Μικροχειρουργικής στο Δημόσιο Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ) υπό την διεύθυνση του Νικόλαου Δαούτη. Η κλινική παραμένει σε λειτουργία μέχρι και σήμερα προσφέροντας τις υπηρεσίες της σε χιλιάδες ασθενείς και εκπαίδευση σε πολλούς Ιατρούς. Ανάλογη δραστηριότητα ανέπτυξε η Ορθοπαιδική κλινική του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων υπό τον καθηγητή Παναγιώτη Σουκάκο στην αρχή και στη συνέχεια με τον καθηγητή Αλέξανδρο Μπερή, οργανώνοντας από το 1985 τα πρώτα Σεμινάρια Μικροχειρουργικής για την εκπαίδευση των νέων ιατρών στη τεχνική αυτή. Στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, το 1993, δημιουργήσαμε την πρώτη μονάδα Χειρουργικής του Άνω Άκρου – Μικροχειρουργικής σε ιδιωτικό νοσοκομείο στην Ελλάδα, προσφέροντας υψηλού επιπέδου φροντίδα στους ασθενείς μας, και ανάλογη εκπαίδευση από το 2007 στους νεότερους συναδέλφους.

Σήμερα η Μικροχειρουργική στην Ελλάδα παρουσίαζει σημαντική ανάπτυξη και σχεδόν το σύνολο των Μικροχειρουργικών επεμβάσεων είναι σε θέση να πραγματοποιηθούν, με υψηλά ποσοστά επιτυχίας, ανάλογα με τη διεθνή πρακτική.

Τη χρήση του Χειρουργικού Μικροσκοπίου εφαρμόζουν όλες σχεδόν οι ειδικότητες της Χειρουργικής, όπως είναι η οφθαλμολογία, η ωτορινολαρυγγολογία, η ουρολογία, η νευροχειρουργική και άλλες, όμως διεθνώς ο όρος «Μικροχειρουργός» επεκράτησε για τον Χειρουργό που χειρίζεται χειρουργικά τα μικρά αγγεία και νεύρα.

Οι δυνατότητες και η εφαρμογή της Μικροχειρουργικής στην Ορθοπαιδική είναι:

Συγκόλληση ακρωτηριασμένου χεριού ή δακτύλου.
Αποκατάσταση διατομής νεύρου (Τελικο -Τελική συρραφή ή νευρικό μόσχευμα).
Ενδονευρική αφαίρεση συμφύσεων (ενδονευρική νευρόλυση)
Αφαίρεση ενδονευρικών όγκων.
Αποκατάσταση τραυματισμών του βραχιονίου πλέγματος.
Ελεύθερη μεταφορά τμήματος δέρματος ή μυός για τη κάλυψη δερματικού ελλείμματος
Ελεύθερη μεταφορά οστού για τη γεφύρωση οστικού ελλείμματος.
Συγγενείς ανωμαλίες Άνω και Κάτω Άκρων
Μεταφορά αγγειούμενου οστού για τη βελτίωση της αιμάτωσης σε άλλο οστούν που έχει υποστεί νέκρωση (νέκρωση μηριαίας κεφαλής κ.λ.π.).
Μεταφορά μυός για την επίτευξη λειτουργίας στο χέρι που έχει απολεστεί.
Μεταφορά δακτύλων ή αρθρώσεων από το πόδι στο χέρι, σε περιπτώσεις τραυματισμών ή συγγενών ανωμαλιών.
Μεταμόσχευση χεριού.

Η εκπαίδευση στη Μικροχειρουργική είναι μια επίμονη διαδικασία, που απαιτεί ηρεμία, υπομονή, αυτοέλεγχο και πολλές ώρες άσκησης! Όμως το αποτέλεσμα δικαιώνει τη προσπάθεια, καθώς η προσφορά στον ασθενή είναι σημαντική, προσφέροντας λύσεις που είναι ανέφικτες με τις παραδοσιακές τεχνικές.

Στη καθημερινή χρήση, η εφαρμογή στοιχειώδους μεγέθυνσης, όπως είναι η μεγέθυνση των μεγεθυντικών φακών (Loopes), εξασφαλίζει τη καλύτερη ορατότητα, για την αναγνώριση και επισκευή των ιστών του Άνω Άκρου και όχι μόνο.